شاهزاده افغان در بسطام چه می نماید؟! - وبلاگ نامه

به گزارش وبلاگ نامه، شاید برای شما هم جالب باشد که شاهزاده ای افغان که همزمان با دوره حکومت ناصرالدین شاه، مدتی حاکم کابل بوده و از مدعیان حکومت افغانستان به شمار می رفته در بسطام و کنار آرامگاه بایزید بسطامی دفن شده است.

به گزارش خبرنگار وبلاگ نامه، صنعت گردشگری امروزه در دنیا به یکی از پردرآمدترین بخش های مالی تبدیل شده است. این صنعت چنان درآمد سرشاری برای کشورها به همراه دارد که امروزه کمتر کشوری در دنیا یافت می گردد که برای کسب درآمد از آن برنامه ریزی ننموده باشد. کشورهای توسعه یافته غربی پردرآمدترین کشورها در این صنعت پرمنفعت هستند به طوری که در چند سال اخیر کشور فرانسه به تنهایی در صدر پردرآمدترین کشورها در این صنعت بوده و امریکا و اسپانیا و چین نیز در کنار فرانسه، مثلث پردرآمدترین کشورها از صنعت گردشگری و توریسم را کامل نموده اند.

همچنین ایتالیا، ترکیه (البته تا پیش از بی ثباتی های منطقه و ظهور نامیمون داعش و افراطی گری در منطقه) و انگلیس نیز در رتبه های چهارم تا ششم قرار داشتند. ایران ما اما با وجود همه دیرینگی خود و با وجود تعدد و تنوع باورنکردنی آثار تاریخی، فرهنگی، قومی و جاذبه ها و اقالیم متنوع طبیعی و آب و هوایی سهم چندانی از این صنعت ندارد، سهمی که در دولت تدبیر و امید در راستای افزایش آن گام های درخوری برداشته شده به طوری که در سه سال اخیر همیشه ورود گردشگران به ایران با سیر صعودی و رشد قابل توجهی روبرو بوده است.

رشدی که اگر متوقف نشده و تقویت گردد، آینده این صنعت در ایران ما را هم دگرگون خواهد نمود. به هر روی برای جذب گردشگر از سراسر دنیا باید به همه ظرفیت های موجود نگاهی جامع داشت، نگاهی که در آن با معرفی و شناساندن همه ظرفیت ها می توان گردشگرانی را از گوشه و کنار دنیا به ایران سرازیر کرد و در این نگرش گاه یک اثر ساده و بی پیرایه نیز می تواند بهانه خوبی برای سفر گردشگران مردم یک کشور یا یک منطقه باشد.

یک پژوهشگر و کارشناس میراث فرهنگی با اشاره به چرایی وجود مقبره یک شاهزاده افغان در مجموعه تاریخی بسطام و در جوار آرامگاه سلطان العارفین و امامزاده محمد بن جعفر صادق(ع) بسطام، گفت: این مقبره دارای ارزش تاریخی است.

محمد متحدی در گفت وگو با خبرنگار وبلاگ نامه اظهار کرد: این شاهزاده افغان کهمحمد اعظم نام داشته از ارادتمندان به سلطان العارفین بایزید بسطامی بوده و در سفری به ایران، راهی دیدار با ناصرالدین شاه قاجار در تهران بوده که در میانه راه بیمار می گردد.

وی با اشاره به دوستی بین این شاهزاده افغان و سیدجمال الدین اسدآبادی، روحانی مبارزه دوران قاجار، توضیح داد: محمد اعظم دوستی دیرینه ای با سید داشته و از همین رو روزنامه ای تحت نظر ایشان به نامکابل نیز منتشر می نموده که از قدیمی ترین روزنامه های افغانستان بوده است.

این پژوهشگر بسطامی با اشاره به چرایی سفر این شاهزاده به ایران به درگیری محمداعظم با برادرانش بر سر پادشاهی افغانستان پس از مرگ پدرشان اشاره و اعلام نمود: این شاهزاده که در نبرد با برادر خود مغلوب می گردد برای مذاکره با شاه قاجار و جلب حمایت وی راهی ایران می گردد که در حوالی بیرجند بیمار می گردد.

وی ادامه داد: این شاهزاده افغان با وجود بیماری راه تهران را در پی می گیرد و با عبور از شاهرود و بسطام و دامغان به سمنان نیز می رسد اما در سمنان جان به جان آفرین تسلیم می نماید.

متحدی به برگرداندن جنازه این شاهزاده به بسطام اشاره و توضیح داد: با وجود اینکه مرگ شاهزاده محمد اعظم در حوالی سمنان اتفاق می افتد اما بنا به وصیت این شاهزاده، پیکر او برای دفن در جوار عارف نامدار ایرانی بایزید بسطامی به بسطام منتقل و در آن جا دفن می گردد.

وی با بیان اینکه این شاهزاده افغان نسبت نزدیکی با ظاهرشاه آخرین پادشاه افغانستان که وی نیز از پشتون های بارکزی افغان بوده، دارد، اضافه نمود: محمدظاهرشاه که اخیرا درگذشته از سال 1933 تا 1973 به مدت چهل سال بر این کشور همسایه حکومت نموده است.

این پژوهشگر و کارشناس میراث فرهنگی و تاریخی شاهرود با بیان اینکه اخیرا دیواره و ستون های سنگی دور آرامگاه این شاهزاده افغان از سوی میراث فرهنگی شاهرود مرمت شد، اعلام نمود: استان سمنان و از جمله شهرستان شاهرود و شهر تاریخی بسطام از آثار متعدد و متنوع تاریخی و جاذبه های طبیعی بسیار زیادی برخوردار است که می تواند در تحقق توسعه استان و رشد و شکوفایی شهرستان شاهرود موثر باشد.

وی با اشاره به ظرفیت های متعدد گردشگری در بسطام، گفت: بسطام از دیرباز یک شهر مهم بوده و همین در کنار جاذبه های طبیعی منحصر به فرد متعدد سبب شده این شهر تاریخی هر ساله گردشگران زیادی را به سوی خود جلب کند.

متحدی بر لزوم توجه به صنعت گردشگری در شهرستان شاهرود تاکید نمود و گفت: این منطقه با ایجاد زیرساخت های لازم می تواند به یکی از مهمترین مقاصد گردشگری در کشور تبدیل گردد.

آنگونه که در کتاب سراج التواریخ آمده است محمد اعظم خان از خاندان بارکزایی فر زند پنجم امیر دوست محمدخان پادشاه افغانستان و برادر عینی امیر محمد افضل خان در سال 1236 قمری چشم به دنیا گگردد.

دوست محمدخان علاوه بر وی فرزندان دیگری نیز از خود به یادگار گذاشت که عبارت بودند از محمد افضل خان ،سردار محمد امین خان، محمد شریف خان،فیض محمدخان، محمد حسن خان، ولی محمد خان ،محمد اسلم خان و امیر شیر علی خان که برادر صلبی و ناتنی آنان بود. همچنین در یکی دیگر از منابع با اشاره به چرایی دوری این شاهزاده افغان از موطن خود و ماجرای سفر وی به ایران و مرگ وی در میانه راه اینگونه روایت شده که محمد اعظم خان در سال 1283(ه.ق) بعد از مرگ برادرش محمد افضل خان (پدر عبدالرحمان خان) از طرف بزرگان کابل رسماً به عنوان حاکم کابل برگزیده شد و پس از مدتی جنگ بین او و امیر شیرعلی خان آغاز شد و بارها با یکدیگر جنگیدند محمد اعظم خان که دید نمی تواند در برابر امیر شیرعلی خان مبارزه کند به کافی کورم فرار کرد و از آنجا با عبدالرحمان خان به سیستان رفت و از سیستان به بیرجند رفتند.

امیرمحمد اعظم خان در بیرجند دچار تب شدیدی شد و بیماری اش روزبه روز بیشتر می شد تا اینکه به مشهد رسیدند عبدالرحمان خان از والی خراسان درخواست کرد که به او یاری نمایند تا به ترکستان آخال برود اما محمد اعظم خان در سال 1286 هجری قمری برای دیدن ناصر الدین شاه به طرف تهران حرکت کرد وقتی به بسطام رسید، بیماری اش شدّت یافت و فوت کرد و کنار مرقد بایزید دفن شد از وی فرزندانی به نام های محمد سرور خان، عبدالله خان، محمد عزیز خان، سردار محمد اسحاق خان و دخترش که همسر عبدالرحمان خان بود به یادگار ماند.(عین الوقایع)

به گزارش خبرنگار وبلاگ نامه، بر سنگ قبر این شاهزاده افغان که امروزه گرداگرد آن حصاری سنگی که دارای ارزش تاریخی است کشیده شده شعری به خط خوش نستعلیق حجاری شده است که به این توضیح است:

مهر هرگز می مجویید ای مهان از آسمان

زآن که او نامهربان با کس نگردد مهربان

مهر او کین است و خیرش شر و صلح او جدال

نوش او نیش است و سوزش ماتم و سودش زیان

از بهار و از خزانش خوش مشو کاندر پی است

هر خزانی را بهار و هر بهاری را خزان

هیچ می پرسید کی بودست کی و کاوه کو؟

هیچ می گویید کو جمشید و کو نوشیروان؟

زین گذشتم بازگو با من که کو آن خواجه ای؟

کاختیار مردمان بود، افتخار دودمان

پیر باتدبیر عالم گیر کز شمشیر او

بی نشان شد در دنیا از پور دستان داستان

آن امیر بی نظیر و خسرو صافی ضمیر

آن که از تدبیر پیرش، بخت دولت بُد جوان

مهر گردون شهنشاهی محمد اعظم آنک

بود اندر عهد عدلش، مُلک کابل گلستان

کین چنین چرخ کهن با رنگ و ریو و صد فسون

عاقبت کردش جدا از کشور و از خانمان

باخت با او نرد کین تا آن که در بسطام بست

محکم از بهر هلاکش تیغ کین اندر میان

کرد چون بسطام را بستان ز فرّفرّ خود

ناگهش آمد خروش ارجعی در گوش جان

داعی حق را اجابت کرد و هو ای در کشید

زان سپس شد مرغ روحش را به طوبی آشیان

در جوار ظل سلطان سلاطین بایزید

آرمید و وارهید از رنج و اندوه دنیا

الغرض چون گفت جار الله را لبیک او

خون روان شد مردمان را از غمش از مردمان

گفت پا نه از ادب اندر میان بر گو که حق

داد او را جایگه، اندر بهشت جاودان

حرره العبد المذنب محمد رحیم هراتی عمل سید حسن حجار مشهدی سنه 1286

همچنین گفته می گردد مقبره این شاهزاده در زمان ناصرالدین شاه دارای بنایی بوده که بعدها از بین رفته یا برداشته شده است.

ناصرالدین شاه در سفرهای خود به خراسان در سال های 1283 و 1300 قمری که از شهر و دیار تاریخی بسطام نیز دیدن نموده و با یاری آقا رضا عکاس باشی، اولین عکاس شاه و اولین مستند ساز تاریخی در ایران نیز که عکس ها و سفرنامه ای از او باقی مانده است، عکس هایی از این آرامگاه نیز گرفته است.

همچنین ابوتراب غفاری، سرهنگ و نقاش باشی مخصوص زمان ناصرالدین شاه نیز این آرامگاه را نقاشی نموده و در سفرنامۀ دوم ناصرالدین شاه ،آن را درج شده است.ضمن اینکه اعتمادالسلطنه نیز نقاشی مزبور را در آگاه الشمس، آورده است.

گزارشگر: هوشنگ حبیبی بسطامی-وبلاگ نامهی استان سمنان