چالش های نسخه الکترونیک؛ از قطعی برق و سرعت کم اینترنت تا خطر فراوری نسخه های جعلی - وبلاگ نامه

به گزارش وبلاگ نامه، معاون فنی و نظارت سازمان نظام پزشکی کشور ضمن تشریح نقایص نسخه الکترونیک که در حال حاضر در حال اجراست، گفت: سه درخواست در این حوزه وجود دارد؛ ایجاد قوانین نو در حوزه دوراپزشکی و نسخه نویسی الکترونیک از راه دور، ایجاد زیرساخت های لازم مانند پرونده الکترونیک سلامت و امضای الکترونیک امن و استقرار لجستیک نظارتی با حمایت سایر دستگاه ها در سازمان نظام پزشکی.

دکتر علی سالاری در مصاحبه با ایسنا، درباره بحث نسخه نویسی الکترونیک، گفت: نسخه نویسی الکترونیک باتوجه به مقتضیات زمان و پیشرفت فناوری یکی از ملزومات روز است و چه بخواهیم و چه نخواهیم باید به سمت حذف کاغذ، الکترونیکی شدن، دقت و سرعت بیشتر، ارتباط پویاتر و سریع تر بین مراکز درمانی، پاراکلینیک، بیمه و ... رویم تا بتوانیم به مردم خدمات بهتر، سریع تر و دقیق تری ارائه دهیم.

منتها مانند هر موضوعی فقط نمی توانیم آن را در حالت تئوریک تعریف کنیم، بلکه در عمل باید بستر های لازم را هم فراهم کنیم.

2 الزام نسخه نویسی الکترونیک؛ پفراینده الکترونیک برای بیمار، امضای الکترونیک برای پزشک

وی اضافه کرد: در کشور های پیشرفته جهان نسخه الکترونیک وجود دارد، اما همانطور که در قانون ما هم پیش بینی شده، نسخه الکترونیک، تنها نسخه نویسی الکترونیک نیست؛ بلکه مطابق قانون پفراینده الکترونیک و امضای الکترونیک هم باید با آن همراه باشند.

به طوری که وقتی پزشک کد ملی بیمار را وارد می نماید، بداند تاریخچه بیماری اش چه هست، تا به امروز چه دارو هایی دریافت نموده، به چه چیزی حساس است و... و احتیاج به حضور اطرافیان نباشد.

در عین حال اهمیت امضای الکترونیک هم از این بابت است که نسخه تجویز شده انکارناپذیر باشد و مثلا عنوان نگردد که نام کاربری و رمز عبور یک پزشک را همکاری دیگر گرفته و بیمارش را ویزیت نموده یا مثلا عنوان نگردد که اصلا این ویزیت در فضای حقیقی اتفاق نیفتاده است.

باید توجه کرد که امضای الکترونیک که به وسیله کارت های هوشمند الکترونیک یا نرم افزار های نصب شده بر روی موبایل ایجاد می گردد، قابلیت انکارناپذیری دارد و پزشک نمی تواند منکر اصالت نسخه گردد.

نسخه الکترونیک شد، اما از پفراینده الکترونیک و امضای الکترونیک خبری نیست

سالاری ادامه داد: درست است که نسخه الکترونیک از یکم دی ماه 1400 اجباری شده، اما شاهدیم که از پفراینده الکترونیک و امضای الکترونیک خبری نیست.

اجرای سلیقه ای، موردی و نسبی قانون، همین اتفاقی است که امروز در کشور در این حوزه اتفاق افتاده است؛ اجرای فعلی نسخه الکترونیک، اصرار بر اجرای بخشی از قانون است و نه تمام قانون. در حالی که اصرار بر اجرای بخشی از قانون و معوق گذاشتن بخش دیگری از قانون، خودش عین بی قانونی و بی عدالتی است و ما نسبت به آن معترضیم.

تبعات اجرای ناقص نسخه نویسی الکترونیک

ناتعیین بودن اصالت نسخه و چالش پیگیری قصور های احتمالی پزشکی

وی درباره تبعات اجرای ناقص نسخه نویسی الکترونیک، گفت: یکی از تبعات این موضوع این است که از آنجایی که پفراینده الکترونیک فراهم نیست، پزشک نمی تواند به تاریخچه بیماری بیمار دسترسی داشته باشد و دقت لازم وجود ندارد.

بعلاوه در حوزه امضای الکترونیک ممکن است این امضا قابل انکار بوده و اصالت نسخه تعیین نباشد و نتوانیم در آینده حقوق انتظامی بیمار و پزشک را پیگیری کنیم.

اگر پزشکی مدعی گردد که من این نسخه را فراوری نکردم، بنابراین نمی توان پیگیری های آینده درباره قصور های احتمالی را برای بیمار متصور دانست.

لزوم پایش و نظارت نسخه نویسی الکترونیک از سوی سازمان نظام پزشکی

سالاری درباره نقش سازمان نظام پزشکی در این زمینه، گفت: باید توجه کرد که بیمه ها خریدار خدمت هستند و از پزشک خرید خدمت می نمایند. وزارت بهداشت هم به عنوان دستگاه دولتی ناظر و عامل است و قوانین حاکمیتی را اجرا نموده و مورد نظارت قرار می دهد.

در این میان سازمان نظام پزشکی، سازمانی صنفی است که به پزشک شماره عضویت داده و در عین حال حقوق انتظامی بیمار و کرامت صنفی را دنبال می نماید.

حال کار دیگری که باید انجام دهد، پایش و نظارت فرایند نسخه نویسی و پفراینده الکترونیک است؛ به طوری که هم حقوق بیمار به عنوان اولین شعار سازمان نظام پزشکی و هم حقوق پزشکان محفوظ بماند.

مسائل نسخه نویسی الکترونیک؛ از قطعی برق و سرعت پایین اینترنت تا عدم تعریف بعضی دارو ها

وی گفت: بر این اساس طی این مدت سعی کردیم که هرگونه همکاری و هماهنگی را با سازمان های بیمه گر، وزارت بهداشت و ... داشته باشیم تا این اعتماد به جامعه پزشکی داده گردد که در صورت پیوستن به نسخه الکترونیک خودشان و بیماران ضرر نمی نمایند.

با این حال متاسفانه سرعت اینترنت در کشور پایین است، قطعی برق داریم، تعداد استاندارد ویزیت بیمارمان مانند کشور های دیگر نیست. در کشور های پیشرفته یک پزشک روزانه شش تا هفت بیمار ویزیت می نمایند و با ویزیت همین تعداد هم تامین است.

ویزیت پزشک در این کشور ها مانند کشور ما نیست که ارزش نسبی اش نسبت به کالا های اساسی یک دهم و یک هفتم شده باشد؛ بنابراین در کشور پشت در اورژانس و ... تعداد بیماران زیاد است، سرعت اینترنت پایین است، نوع پلتفرمی که ایجاد شده و بستری که بیمه ها برای نسخه الکترونیک آوردند، به راحتی در دسترس نیست و دشواری هایی دارد.

کد های دارو ها گاهی ایرانی و گاهی خارجی است، بعضی خدمات تعریف نشده است، دارو های ترکیبی تعریف نشده اند، داروخانه نمی تواند مستقیما به پزشک اطلاع دهد که مثلا نسخه ات ایرادی دارد یا داروی مشابه را دارم و چه کنم و در نتیجه بیمار را باید دوباره سراغ پزشک بفرستند.

وی ادامه داد: بعلاوه در بعضی خدمات مانند فیزیوتراپی و بینایی سنجی هنوز این بستر اجرا نشده است. بیمه بانک ها نتوانستند الکترونیک شوند، بیمه شرکت نفت هنوز نتوانسته الکترونیک گردد.

پیامکی که به عنوان کد ورود می آید، گاهی دچار اختلال می گردد. بر این اساس همه این موارد باعث شده که سازمان نظام پزشکی، اجرای نسخه الکترونیک را در تاریخی که اعلام کردند، مقدور نبیند و تذکر دهد.

اجرای نسخه نویسی الکترونیک ناقص، به چه قیمتی؟

سالاری گفت: ما پیشنهاد کردیم که به هر حال استفاده از نسخه الکترونیک موضوعی شبانه روزی است. بر این اساس باید پشتیبانی 24 در هفت داشته باشد؛ یعنی لجستیکی برای هفت روز هفته و 24 ساعت روز ایجاد شده و در اختیار سازمان نظام پزشکی قرار گیرد.

بعلاوه بودجه مربوطه هم در اختیار سازمان نظام پزشکی قرار گرفته و دبیرخانه وارد سازمان نظام پزشکی گردد. همه این ها ملزوماتی است که احتیاج به لجستیک و هزینه دارد و کار ملی بزرگی است که باید با همراهی بهتر و بیشتری انجام می شد و سازمان نظام پزشکی بیشتر جدی گرفته می شد.

این اتفاقات رخ نداد و وقتی امروز از همکاران مان درباره نسخه الکترونیک سوال می کنیم، چه آن هایی که نسخه الکترونیک را اجرا می نمایند و چه آن هایی که نسخه الکترونیک را اجرا نمی نمایند، همه نگرانی دارند و ناراضی اند.

وقتی این موارد را می شنویم، جای تاسف است که گوش شنوایی نیست و همچنان بر این طبل می کوبند که همه باید نسخه الکترونیک را اجرا نمایند. اما باید پرسید به چه قیمتی، آیا به قیمت تشویش اذهان و سرگردانی بیماران؟.

معاون فنی و نظارت سازمان نظام پزشکی کشور گفت: وقتی در فضای مصاحبه هم بیمه ها، هم وزارت بهداشت و هم نظام پزشکی به این نتیجه رسیدند که یکم دی ماه زمان مناسبی برای اجرای نسخه الکترونیک نبود و وزیر بهداشت نامه ای در این زمینه نوشت که باید تعویق آن شش ماه تمدید گردد.

تعجب می کنم که چرا یکم دی ماه به عنوان مبنای اجرای آن قرار داده شد. این اقدام مستقیما فشار آوردن به مردم و جامعه پزشکی تلقی می گردد.

احتیاج به پشتیبانی 24 ساعته نسخه الکترونیک در 7 روز هفته

سالاری گفت: ما یقینا برای انجام نسخه الکترونیک احتیاج به یک پشتیبانی 24 ساعته در هفت روز هفته بدون تعطیلی داریم؛ به طوری که کارشناسانی در سازمان مستقر شوند تا اگر در جایی اختلالی در زمینه صدور نسخه الکترونیک ایجاد شد، بلافاصله آنلاین باشند و ایراد را رفع نمایند.

اگر کارت پزشکی گم شد و نمی تواند وارد حساب کاربری خودش گردد، بلافاصله بتوانیم در کمترین زمان کارتش را جایگزین نموده و رمز موقتی به او بدهیم تا بتواند نسخه نویسی را انجام دهد.

ممکن است در کشور صد ها هزار یا چند میلیون نسخه فراوری گردد، اگر چند مورد از آن ها نسخه حیاتی باشد که بعدا منجر به شکایت یا قصور شوند، برای ایجاد مسائلی حتی در سطح ملی کفایت می نماید؛ بنابراین کار بسیار ظریف است و باید دبیرخانه این کار در جای مستقلی مانند سازمان نظام پزشکی مستقر گردد.

ما آمادگی این کار را داریم، اما سازمان نظام پزشکی موسسه مردم نهاد غیر دولتی است و برعهده گرفتن این ابتکار و لجستیک بزرگ ملی احتیاجمند هزینه هایی است که دولت باید از آن حمایت کند. بار سنگینی است و یک سازمان به تنهایی نمی تواند آن را به دوش بکشد و احتیاج به حمایت در این زمینه دارد.

3 درخواست نظام پزشکی در زمینه نسخه الکترونیک

وی ادامه داد: البته معاونت پارلمانی سازمان نظام پزشکی با سازمان برنامه و بودجه صحبت نموده اند. باید توجه کرد که این حوزه شامل چند قسمت است؛ یکی صدور کارت های هویتی الکترونیکی پزشکان که در حال حاضر هم در حال اجرا است.

به طوری که از 330 هزار عضو سازمان نظام پزشکی، تا به امروز کارت های هویتی الکترونیکی برای یک سوم آنها، شامل 100 هزار نفر صادر شده است. یک بخش دیگر هم مربوط به تکمیل پفراینده الکترونیک است و قسمت دیگر نظارت بر دوراپزشکی و ایجاد قوانینی در این حوزه است.

باید توجه کرد که وقتی نسخه الکترونیک فراوری می گردد، به این معناست که شاید یک نفر از پشت تلفن یا از پشت یک گیرنده تصویری علائمش را به پزشک بگوید و در آنجا به وسیله نسخه الکترونیک نسخه اش فراوری شده و به داروخانه رود.

این درحالیست که قوانین مربوط به این موضوع هم باید در کشور مرتب شوند. هنوز قوانین خاصی برای دورا پزشکی یا تله مدیسین یا نسخه الکترونیک از راه دور ایجاد نکردیم.

این موضوع هم از وظایفی است که سازمان نظام پزشکی باید در کنار وزارت بهداشت ابعاد حقوقی و قوانینش را شناسایی کند و به یاری مجلس و سایر قوای ناظر بتوانیم در کشور آن را اجرایی کنیم.

در غیر این صورت به حقوق بیمار و پزشک آسیب می رسد و از فناوری روز عقب می مانیم؛ بنابراین سه درخواست در این حوزه وجود دارد؛ ایجاد قوانین نو در حوزه دوراپزشکی و نسخه نویسی الکترونیک از راه دور، ایجاد زیرساخت های لازم مانند پفراینده الکترونیک سلامت و امضای الکترونیک و دیگری استقرار لجستیک نظارتی با حمایت سایر دستگاه ها در نظام پزشکی.

سالاری درباره شرایط صدور امضای الکترونیک، گفت: حدود 330 هزار عضو جامعه پزشکی داریم که تا به امروز یک سوم آن ها کارت هایشان هوشمند شده است که حدود 100 هزار نفر را شامل می گردد.

امیدواریم بتوانیم با سرعت بیشتری کارت های هوشمند را صادر کنیم و فرآیند نسخه الکترونیک را به سمت ظرافت، دقت و سرعت هرچه بالاتر بریم وهیچ گاه هم کیفیت را فدای کمیت و سرعت استقرار نکنیم.

در این موارد وقتی بستر فراهم نیست، اصرار بر استقرار بدون منطق، منجر به نگرانی مردم و ایجاد مشکل می گردد. باید آهسته و پیوسته در زمینه نسخه الکترونیک پیش رویم و اگر می خواهند سرعت کار بیشتر گردد، باید یاری نمایند، نه اینکه چیزی را تحمیل نمایند. تحمیل کردن نه تن ها چاره کار نیست، بلکه دردی به درد ها اضافه می نماید.

لزوم انکاناپذیر بودن امضای الکترونیک پزشکان

خطر سوء استفاده از نام پزشکان و فراوری نسخه های جعلی

وی درباره امنیت امضای الکترونیک پزشکان گفت: باید از سخت افزار و نرم افزاری استفاده کرد که امضای الکترونیک پزشک و اصالت نسخه انکارناپذیر باشد؛ به عبارتی هرکسی نتواند نسخه را فراوری کند و فقط یک نام کاربری و رمز عبور ساده نباشد.

در حال حاضر اگر پسورد و نام کاربری پزشک در اختیار فردی قرار بگیرد، به راحتی می تواند نسخه فراوری کرد و سوءاستفاده می گردد. اما وقتی کارت الکترونیک در اختیار پزشک است، به وسیله پیامکی که به او داده می گردد، به وسیله تعهدی که از او گرفته می گردد، مسئله ای ایجاد نمی گردد.

پشتیبانی 24 ساعته در هفت روز هفته هم برای این است که اگر هک یا سرقتی رخ داد، بلافاصله بتوانند شرایط را درست نمایند. در این صورت حقوق بیمار و پزشک بهتر محفوظ می ماند.

سالاری گفت: امیدوارم به یاری هم و با همیاری و منطق بتوانیم به این فناوری روز مجهز شویم و نسخه الکترونیک به جای اینکه اعصاب مردم را بر هم بریزد، بتواند سرعت و دقت را در درمان افزایش دهد.

از درمان القایی پیشگیری کند و منجر به ارتباط بهتر بین بخشی در حوزه درمان در بین پزشک، داروساز، بیمار و سازمان های بیمه گر و بیمه مکمل و ... گردد.