نگاهی به آداب نوروزی کردستان، از آیین خوانچه تا ملاقات با بزرگان خانواده - وبلاگ نامه

به گزارش وبلاگ نامه، به گزارش خبرنگار خبرنگاران در کردستان، پنجم اسفندماه 1388 هجری شمسی برابر با 24 فوریه سال 2010 میلادی سازمان ملل متحد نوروز را به عنوان یک روز بین المللی و روز فرهنگ و صلح جهانی در تقویم خود به ثبت رساند و بعلاوه این روز را روز زمین هم نامیدند.

واژه عید از ریشه عود آمده که در کلام عربی به معنای بازگشت است؛ در زمان عید همه چیز دوباره بر می گردد، آب به جوی ها و چشمه ها برمی گردد، سبزه و شکوفه ها به طبیعت بر می گردد و دگرگونی کامل در دنیا طبیعت ایجاد می گردد، به همین دلیل این زمان را عید می گویند.

جشن نوروز از گذشته های دور تا به امروز در کردستان با آداب و رسوم خاصی برگزار می گردد و برگرفته از سنت هایی است که از پیشینیان به نسل امروز رسیده است. هر چند بعضی از این رسوم امروز به دست فراموشی سپرده شده است اما در بعد از هزاران سال کلیت آن حفظ و شور، شادی و زیبایی در آن موج می زند.

سرزمین زاگرس و میان رودان، آرشیو فرهنگی و تاریخی آداب و رسوم است و کُردها از هزاران سال پیش تا به امروز نگهدارنده فرهنگ و آداب و رسوم خود هستند.

جشن نوروز در بعضی از روستاهای کردستان در اوایل اسفندماه برگزار می گردد و رفته رفته تا خاتمه این ماه روستاهای دیگری نیز به ویژه در منطقه هورامان این جشن را برپا می نمایند، اما جشن اصلی نوروز همان غروب روز خاتمهی اسفندماه است که در همه منطقه ها کردستان همراه با برافروختن آتش و هه لپرکی کُردی (نوعی جشن محلی) برگزار می گردد و مردم این منطقه با پوشیدن لباس های محلی رنگارنگ در این جشن حضور می یابند.

علت اینکه نوروز را در بعضی از منطقه ها زودتر جشن می گیرند، مقتضیات جغرافیایی است. در منطقه ها گرمسیرتر زودتر به استقبال نوروز می روند و در سردسیرتر دیرتر که آن هم به علت نبود یک تقویم مدون و اختلاف زمانی بوده است.

کُردها نیز مانند سایر هموطنان قبل از رسیدن عید با رویاندن سبزه در ظرفی کوچک در خانه به پیشواز نوروز می روند. در گذشته مرسوم بوده که خانه را چند روز مانده به عید جارو می کردند تا پلیدی ها و زشتی ها را بزدایند و سپس جارو را در کوزه ای قدیمی آتش زده و خاکستر ناشی از سوزاندن پلیدی ها را با همان کوزه در بیرون از خانه بر زمین می کوبیدند.

علاوه بر این در میان کُردها مرسوم بوده که پوست بعضی از حیوانات ذبح شده همانند گاو و گوسفند را می آوردند و در آن می دمیدند، سپس آویزان می کردند تا خشک گردد و در واقع به شکل بادکنک امروزی درآید که اکثرا در قصابی ها آن را برای شب نوروز می فروختند.

خوانچه هدیه نوروزی تازه عروسان در کردستان

رسم دیگری نیز که در منطقه کردستان وجود داشته است بردن عیدانه برای نوعروس ها و دختران نامزد نموده از سوی خانواده داماد با عنوان (خوانچه) بوده که شامل کله قند، لباس، عطر، آینه، آجیل، میوه، شیرینی و حتی غذا است.

علاوه بر این زنان این منطقه در روز آخر سال، تخم مرغ می پختند و سپس با پوست پیاز یا رنگ های رنگرزی آنها را تزیین می کردند، این تخم مرغ ها، آجیل، خشکبار، شکلات و شیرینی را در ظرفی به عنوان عیدانه برای همسایه خود می بردند.

مردم کردستان یک روز مانده به تحویل سال و یا آخرین شب آدینه سال به سر مزار مردگان خود می رفتند و فاتحه ای نثار روح درگذشتگان می کردند. بعلاوه مرسوم بوده که برای خانواده های عزادار لباس نو می بردند تا عزایشان را بشنمایند، یا به احترام خانواده هایی که عزادار بودند و اولین جشن مرده(نوجشن) آنها محسوب می شد همسایه آنها آتش نوروز را برپا نمی کردند.

در روز جشن نوروز خانواده ها به دور یکدیگر جمع شده و عید را تبریک می گفتند، مردها هم به خدمت بزرگان شهر می رسیدند و فرا رسیدن سال تازه را تبریک می گفتند. بعد از این دید و بازدیدها مراسم دیگری تا روز طبیعت (13 بدر) در کردستان وجود نداشته است که مردم در آن روز به باغ های اطراف شهر می رفتند.

بعضی از این آداب و رسوم و آیین ها هنوز در منطقه کردستان پابرجاست و بعضی دیگر کمرنگ و یا به طور کلی منسوخ شده است، اما برپا داشتن جشن نوروز همچنان با برافروختن آتش و شادی و شادمانی برگزار می گردد.

نوروز بهانه ای برای در کنار یکدیگر بودن، همبستگی و همدلی است و در کنار آن رسیدگی به خانواده های بی بضاعت و نیز فراموش کردن بدی ها و دلخوری ها یکسال گذشته نیز می تواند از دیگر جلوه های زیبای نوروز باشد.

منبع: ایبنا - خبرگزاری کتاب ایران