مرگ حضرت معصومه (س)؛ وفات یا شهادت؟ - وبلاگ نامه

به گزارش وبلاگ نامه، وفات حضرت معصومه در روز دهم ربیع الثانی سال 201 هجری رخ داد. وفات حضرت معصومه (س) پیش از رسیدن ایشان به برادرشان امام رضا (ع) بود و ایشان در راستا سفر به خراسان در شهر قم از جهان رفتند و در همانجا دفن شدند.

حضرت معصومه (س) در همان سنین کودکى با مصیبت شهادت پدر گرامى خود در حبس هارون در شهر بغداد روبرو شد. لذا از آن پس تحت مراقبت و تربیت برادر بزرگوارش حضرت على بن موسى الرضا (ع) نهاده شد. تا این که امام رضا (ع) بنا به درخواست مامون راهی خراسان شدند. آنچه که در این مقاله به آن پرداخته ایم خلاصه ای از اتفاقاتی است که حضرت معصومه در جهت رسیدن به برادرش با آن روبرو شد.

مهاجرت حضرت معصومه (س) به خراسان

در سال 200 هجرى قمرى امام رضا (ع) در پى اصرار و تهدید مأمون عباسى سفری تبعیدگونه به خراسان داشتند و بدون این که کسى از بستگان خود را همراه ببرند راهى این شهر شدند.

یک سال بعد از هجرت امام رضا (ع)، حضرت معصومه (س) به شوق ملاقات برادر ایشان به همراه عده اى از برادران و برادرزادگانش به طرف خراسان حرکت کرد و در هر شهر و محلى مورد با استقبال مردم روبرو شد.

در این شهرها حضرت معصومه (س) مانند حضرت زینب (س) پیغام مظلومیت و غربت برادرش را به گوش مردم مؤمن و مسلمان مى رساند و مخالفت خود و اهل بیت (ع) را با حکومت حیله گر بنى عباس اظهار مى کرد. به همین دلیل وقتی که کاروان ایشان به شهر ساوه رسید عده اى از مخالفان اهل بیت که از پشتیبانى مأموران حکومت برخوردار بودند، سر راه آنها را گرفتند و با همراهان حضرت وارد جنگ شدند، در نتیجه تقریباً همه مردان کاروان شهید شدند و حتى بنا بر نقلى حضرت معصومه (س) را نیز مسموم کردند.

قم نقطه پایان مهاجرت حضرت معصومه (س)

زمانی که حضرت معصومه (س) به شهر ساوه رسید یا بر اثر اندوهی که با حمله به کاروانشان به ایشان دست داد و یا بر اثر مسمومیت، بیمار شد و چون دیگر امکان ادامه حرکت به سمت خراسان را نداشت راهی شهر قم شد. او وقتی فهمید که در نزدیکی شهر قم قرار گرفته است فرمود: مرا به شهر قم ببرید، زیرا از پدرم شنیدم که مى فرمود: شهر قم مرکز شیعیان ماست.

بزرگان شهر قم وقتى از این خبر آگاه شدند به استقبال آن حضرت رفتند و ایشان حدوداً در روز 23 ربیع الاول سال 201 هجرى قمرى حضرت وارد شهر مقدس قم شدند. سپس در محلى که امروز میدان میر نامیده مى گردد شتر آن حضرت در جلو در منزل موسى بن خزرج زانو زد.

حضرت معصومه (س) 17 روز در این شهر زندگى کرد و در این مدت به عبادت و راز و احتیاج پرداخت. محل عبادت آن حضرت در مدرسه ستیه قرار گرفته است و به آن بیت النور می گویند.

وداع با حضرت معصومه (س)

پایان در روز دهم ربیع الثانى و بنا بر قولى دوازدهم ربیع الثانى سال 201 هجرى حضرت معصومه (س) بدون آن که برادر خودش را زیارت کند از جهان رفت.

با توجه به مطالبی که عنوان شد سن حضرت معصومه (س) هنگام وفات، در حدود 28 سال بوده است (از سال 173 تا 201 هجرى قمرى) و این که برخی او را 18 تا 23 ساله می خوانند اشتباه است.

مراسم تدفین حضرت معصومه (س)

محل فعلى دفن حضرت معصومه (س) در آن موقع بیرون شهر بود و باغ بابلان نام داشت. زمانی که قبر را کندند در خصوص این که چه کسى بدن ایشان را داخل قبر قرار دهد دچار مشکل شدند، که ناگهان دو نفر سواره که نقاب به صورت داشتند از سمت قبله ظاهر شدند و پس از خواندن نماز، یکى از آن دو وارد قبر شد و دیگرى جسد آن حضرت را برداشت و به دست او داد و ایشان را به خاک سپردند.

آن دو سوار پس از پایان مراسم بدون آن که با کسى حرف بزنند از محل دور شدند. بنا به گفته برخی از علما به نظر مى رسد که آن دو سوار، حضرت رضا (ع) و امام جواد (ع) بوده اند چرا که معمولاً مراسم دفن بزرگان دین با حضور اولیا الهی انجام می شده است.

پس از دفن حضرت معصومه (س) موسى بن خزرج سایبانى از جنس بوریا بر بالای قبر ایشان قرار داد تا این که حضرت زینب فرزند امام جواد (ع) به سال 256 هجرى قمرى اولین گنبد را بر بالای قبر شریف عمه بزرگوارش بنا کرد و حرم حضرت معصومه (س) در طول سال ها بارها بازسازی شد تا به شکل امروزی در آمد.

زیارت حضرت معصومه (س) از منظر روایات

یکی از ویژگی های حضرت معصومه (س) این است که زیارتنامه ای از جانب معصومان (س) درباره ایشان نقل شده است و پس از حضرت زهرا (س)، او تنها بانویی است که زیارت مأثور دارد.

ماجرای وفات یا شهادت حضرت فاطمه معصومه (س)

حضرت فاطمه معصومه (س) یک سال پس از ورود امام رضا (ع) به خراسان، برای زیارت ایشان از مدینه راهی خراسان شد اما همین که کاروان آن حضرت وارد ساوه شد، سربازان حکومت به کاروان آن ها حمله کرد و در این درگیری تمام اعضای کاروان، شهید یا متواری شدند.

حضرت معصومه (س) هم همراه با دو کنیز، یک خادمه و سه نفر از خواهران خود به نام های فاطمه صغری، خدیجه خاتون و میمونه تنها ماندند. به ظاهر چون این افراد زن بود، ماموران حکومت آنها را به شهادت نرساندند.

در همین موقع گروهی از شیعیان و دوستداران اهل بیت (ع) که خبر ورود کاروان حضرت معصومه (س) را شنیده بودند، برای استقبال از ایشان به ساوه رفتند تا آنها را به قم دعوت نمایند. اما زمانی به کاروان رسیدند که همه شهید یا متواری شده بودند.

به این ترتیب حضرت معصومه (س) را که آن موقع حدود 28 ساله بود به شهر قم رساندند. حضرت معصومه (س) که از پدرش، امام موسی کاظم (ع)، درباره شرافت و میهمان نوازی مردم قم شنیده بود، در این شهر توقف کرد چرا که حوادث و مشکلاتی که پیش آمد سبب بیماری آن حضرت شده بود و قصد داشت پس از بهبودی راهی خراسان گردد. اما پس از 17 روز در دهم ربیع الثانی سال 201 قمری در این شهر از جهان رفت.

گروه مذهبی وبلاگ نامه