زنان از طلاق شان راضی ترند یا مردان؟ ، 74 درصد طلاق گرفته ها حاضرند دوباره با همسر قبلی ازدواج نمایند! - وبلاگ نامه

به گزارش وبلاگ نامه، عباس عبدی روزنامه نگار و پژوهشگر اجتماعی در یادداشتی به آنالیز نتایج پژوهشی پرداخته است که سال 96 در طرح پیمایش ملی خانواده از سوی جهاد دانشگاهی در کشور انجام شد و یکی از فصل های مهم آن موضوع طلاق بود. نتیاج این پژوهش جزئیاتی را درباره موضوع طلاق در ایران آشکار می نماید که جالب توجه است.

به گزارش وبلاگ نامه به نقل از روزنامه ایران، عباس عبدی در این یادداشت نوشته است: در گذشته در کمتر خانواده ای بود که طلاق اتفاق افتاده باشد و طلاق امر مذمومی تلقی می شد. ولی الان کمتر خانواده ای را می توان یافت که حداقل یک طلاق را تجربه ننموده باشند. به همین علت طلاق به عنوان یکی از 5 آسیب مهم اجتماعی کشور شناخته شده است. از این جهت تلاش و برنامه ریزی برای کاهش آن نیز در دستور کار سیاست گذاران قرار گرفته است. با این حال لازم است که درک دقیق تری از این پدیده در ایران پیدا کنیم، تا حد ممکن دست به اقدامات و سیاست های بی فایده نزنیم. موضوع طلاق یک فصل مهم از پیمایش ملی خانواده است که در انتهای سال 1396 در کشور و از سوی جهاد دانشگاهی انجام شد که پیش تر در تاریخ 24 آذر ماه طی یک یادداشت مهم ترین یافته های آن پیمایش را معرفی کردم. در این یادداشت می کوشم به نکات و یافته های مهم این پژوهش درباره طلاق اشاره کنم.

واقعیت این است که طی 15 سال گذشته فرایند افزایشی تعداد طلاق و از آن مهم تر کاهش نسبت ازدواج به طلاق شدت یافته است.

طی 12 سال، نسبت ازدواج به طلاق از 3/8 به 1/3 رسیده است. این نسبت برای شهر تهران در سال 1396 حدود 2/2 است، یعنی به ازای هر 22 ازدواج 10 طلاق رخ می دهد. این نسبت برای منطقه 3 تهران خیلی کمتر است. ایران دو دهه پیش جزو کشورهایی محسوب می شد که آمار طلاق پایینی دارند، ولی اکنون در حال ورود به 10 کشوری است که شاخص طلاق آنها بالاست.

پیمایش ملی خانواده نیز به یکی از عناوین مهم خانواده که طلاق باشد پرداخته است. نگاه کلی شهفرایندان ایرانی به طلاق منفی است و اکثریت خواستار پرهیز از وقوع آن هستند. مهم ترین دلایل آنان به خاطر فرزندان و سپس مشکل تامین هزینه زندگی مستقل پس از طلاق و نیز فشارهای اجتماعی است. ولی هنگامی که اجتناب از طلاق به عنوان یک قاعده مطلق مطرح می گردد، اکثریت مخالفت می نمایند و راه را برای طلاق باز می گذارند. ولی نکته مهم این است که افراد با سنین کمتر، مجردها، افراد با تحصیلات و درآمد بیشتر و ساکنان مراکز شهری تر نگرش مثبت تری به طلاق دارند. و این نشان می دهد که نگرش منفی نسبت به طلاق در حال کاهش است. همچنین نگرش زنان در مجموع و در مقایسه با مردان نسبت به طلاق مثبت تر است و درک چرایی این نگاه لازم است.

5 علت مهم تر طلاق شامل عدم وفاداری، بیکاری، نارضایتی در روابط جنسی، فشارهای اقتصادی و اختلاف طبقاتی زن و شوهر ذکر شده است که مجموعا 74 درصد جوابگویان به این 5 مورد اشاره نموده اند. یکی از پرسش های جالب که نشان دهنده شرایط خانواده در ایران است، این است که اگر قرار باشد دوباره از اول ازدواج کنید، با توجه به تجربیات فعلی چه کار می کردید؟ 72 درصد گفته اند که با همین شخص ازدواج می کردم، 10 درصد شخص دیگری را گفته اند و 18 درصد گفته اند که اصلا ازدواج نمی کردند. به عبارت دیگر، 28 درصد افراد از شرایط ازدواج خود به نوعی ابراز عدم رضایت نموده اند. این رقم برای زنان 33 درصد و برای مردان 22 درصد است که نشان دهنده عدم رضایت بیشتر زنان و تغییر درک آنان از زندگی بر اثر تجربه زندگی فعلی است.

22 درصد افراد گفته اند که در طول سال گذشته به این فکر نموده اند که رابطه شان با همسرشان ممکن است دچار مشکل گردد. این رقم برای زنان 27 درصد بوده. همچنین 10 درصد زوجین در سال گذشته درباره جدایی از یکدیگر صحبت نموده اند. بیشترین علت ورود به این بحث، مسائل اقتصادی بوده است.

از جوابگویان پرسیده شده است که چقدر احتمال می دهید که از یکدیگر جدا شوید؟ 9/0 درصد احتمال خیلی زیاد داده اند و 2/1 درصد نیز احتمال زیاد. اگر کل خانواده های کشور را که شامل حداقل زن و شوهر می گردد حدود 20 میلیون بدانیم، بنابراین 180 هزار مورد آنها به احتمال زیاد در معرض طلاق هستند که تقریبا معادل 176 هزار مورد طلاق است که در سال 1397 اتفاق افتاده است. هنگامی که به کل پاسخ ها نگاه می کنیم، فقط 76 درصد معتقدند که هیچ احتاقتصادی برای وقوع طلاق در زندگی آنان وجود ندارد.

حدود 5 درصد افراد جوابگو خودشان تجربه طلاق داشته اند. بیشترین نوع، طلاق توافقی (55%) و سپس طلاق به درخواست زن (34%) بوده است. طلاق های رجعی که به درخواست مرد است فقط 7 درصد بوده است. این امر نشان دهنده ناخرسندی بیشتر زنان از شرایط ازدواج آنان است.

نکته بسیار مهم و اساسی این پیمایش در آخرین پرسش های مربوط به طلاق است. از کسانی که تجربه طلاق داشته اند پرسیده شده که تحول کیفیت زندگی خود پس از طلاق را با پیش از آن در 10 مورد ارزیابی نمایند. بدون استثنا در همه موارد تعداد کسانی که اظهار داشته اند این موارد بهتر شده به کسانی که گفته اند بدتر شده بسیار بیشتر است. در روابط اجتماعی 5 برابر بهتر شده است. این نسبت برای زنان حدود 10 برابر بهتر شده است. تقریبا در همه موارد زنان ارزیابی بهتری از مردان درباره شرایط پس از طلاق خود ابراز نموده اند و این نشان دهنده ارزیابی درست تر زنان از اقدام به طلاق است.

پرسش پایانی درباره رضایت کلی از وضع فعلی پس از طلاق در مقایسه با پیش از طلاق است که 83 درصد ابراز رضایت و 17 درصد ابراز عدم رضایت نموده اند. ولی این دو رقم برای زنان 89 و 11 درصد است در حالی که برای مردان 75 و 25 درصد است. در مجموع اکثریت قاطع زنان و مردان ابراز رضایت بیشتری از شرایط پس از طلاق داشته اند ولی زنان رضایت بیشتری از مردان ابراز داشته اند.

پرسشی که باید طرح کرد این است که آیا می توان طلاق را کاهش داد؟ مطالعه حاضر نشان می دهد که بیشترین تعداد طلاق ها به رضایت بیشتر هر دو طرف طلاق منجر شده است. ولی عدم رضایت مردان از زنان بیشتر است. بنابراین لازم است که شرایط خانواده و زندگی زناشویی قدری به نفع زنان متحول گردد تا نفعی برای اقدام آنان به طلاق نماند. این به سود مردان نیز هست زیرا با اندکی گذشت و کوتاه آمدن و تغییر شرایط برای زنان می توانند امیدوار شوند که دچار طلاق نمی شوند؛ مردانی که 25 درصدشان ارزیابی منفی تری از شرایط پس از طلاق داشته اند.

و بالاخره این که 57 درصد افرادی که تجربه طلاق داشته اند، دوباره ازدواج نموده اند که این رقم برای مردان 68 درصد و برای زنان طلاق گرفته فقط 48 درصد است. ظاهرا امید زنان به داشتن یک زندگی پیروز پس از دریافت طلاق کمتر از مردان است یا زندگی فردی را مطلوب تر از ازدواج دوباره ارزیابی می نمایند. در مجموع طلاق در ایران نشان دهنده تلاش زنان برای خلاص شدن از شرایط نابرابر و تبعیض آمیز آنان در خانواده است.