تصویرگری کتاب های بچه ها: تاریخ، تعریف ها و گونه ها؛ آنالیز دانش محور تصویرگری کتاب کودک - وبلاگ نامه

به گزارش وبلاگ نامه، به گزارش خبرنگار خبرنگاران (ایبنا)، کتاب های کودک و نوجوان در بیشتر مواقع با تصویر همراه بوده اند. تصویر یکی از اعضای اصلی کتاب کودک و نوجوان به خصوص کتاب کودک است؛ چرا که بچه ها تجربه کمتری درباره پیرامون خود دارند و حتی گاهی هیچ ذهنیتی از برخی چیزها ندارند؛ بنابراین این تصویر است که به درک بهتر کودک از محیط و اتفاق های اطرافش و بعلاوه داستان هایی که می شنود، یاری می نماید.

تصویرها فقط به خاطر فهم بیشتر مطالب مهم نیستند؛ بلکه باید این موضوع را یادآور شویم که حافظه تصویری کودک بسیار قوی تر از حافظه شنیداری اوست؛ بنابراین تصاویری که کودک در بچگی در کتاب ها می بیند، ممکن است سال های سال در فکر او باقی بماند یا حتی در برخی از مواقع پاک هم نگردد. از این رو، تصویرسازی کتاب های کودک بسیار مهم است.

تصویر در کتاب ها باعث ارتباط بهتر کودک و کتاب می گردد. یکی از عواملی که سبب تقویت روحیه کتابخوانی در بچه ها می گردد، همین وجود تصویر در کتاب است. بسیاری از خانواده ها بر این باور هستند که یادگیری مطالعه از زمانی شروع می گردد که کودک بتواند الفبا را به خاطر بسپارد و کلمات را ادا کند؛ اما واقعیت این است که اساس مطالعه و علاقه مندی به مطالعه در دوران کودکی و با تصویر شکل می گیرد.

تصویر در کتاب ها و نشریه های بچه ها همیشه از جایگاه ویژه ای برخوردار بوده است. امروزه بویژه موضوع تصویرگری کتاب های بچه ها به یکی از رشته های مورد علاقه دانشجویان رشته هنر بدل شده است. در سنجش با گذشته، شمار دانش جویانی که به رشته تصویرگری بویژه تصویرگری کتاب های بچه ها جلب می شوند، بسیار بالاست؛ اما متأسفانه منابع مطالعاتی به زبان فارسی در این زمینه چندان زیاد نیست.

با وجود این مسئله، کتاب درخور توجهی تدوین شده است که می تواند یاری حال تصویرگران و علاقه مندان به تصویرگری کتاب کودک باشد. تصویرگری کتاب های بچه ها: تاریخ، تعریف ها و گونه ها نخستین کتاب تئوریک و نظری درباره تصویرگری کتاب های بچه ها است. این اثر را

زهره قایینی نوشته است؛ اثری جامع که به تاریخ تصویرگری در دنیا و ایران، تعریف ها، گونه ها، تجزیه و تحلیل عناصر دیداری و مخاطب شناسی می پردازد.

نقد و آنالیز تصویرگری کتاب های بچه ها در سطح دنیا به طور کلی با دو رویکرد انجام می گردد. شماری از منتقدان بویژه کارشناسان هنری تصویرهای کتاب های بچه ها را تنها از جنبه هنری مورد آنالیز قرار می دهند و به پیوند تصویرها با متن که در کنار هم اثری ادبی می آفرینند، بی توجه اند؛ اما شماری دیگر که بیشتر از میان کارشناسان ادبیات بچه ها هستند، همیشه تصویر را در پیوند با متن آنالیز می نمایند و کتاب های تصویری را گونه ای از ادبیات بچه ها می دانند. این اثر با رویکرد به ادبیات بچه ها، موضوع تصویرگری کتاب های بچه ها را آنالیز نموده است.

این کتاب دارای چهار بخش و 13 فصل است. بخش نخست آن به تاریخ تصویرگری کتاب کودک در دنیا و ایران اختصاص یافته است. در فصل نخست تاریخ تصویرگری در دوران کهن روایت می گردد و فصل دو به جایگاه تصویر در نخستین کتاب های مصور چاپی بچه ها در اروپا پس از اختراع دستگاه چاپ تا دوران شکوفایی کتاب های تصویری در سال های پایانی سده نوزدهم در کشورهای اروپایی بویژه انگلستان می پردازد. فصل سه به جایگاه تصویر در نخستین کتاب های مصور بچه ها پس از ورود دستگاه چاپ به ایران و رایج شدن کتاب های چاپ سنگی بچه ها با یک فاصله بیش از دویست ساله با اروپا می پردازد. در فصل چهار و پنج تصویرگری در ایران از 1300 تا 1357 بحث می گردد.

بخش دوم کتاب چهار فصل دارد؛ در فصل شش تصویرگری در سده بیستم آنالیز می گردد و در فصل هفت تصویرگری ایران از 1357 تا به امروز بحث می گردد. فصل هشتم به تاریخ تصویرهای نو بر افسانه های کهن اختصاص دارد. تصویرگری این گونه ادبی در طول تاریخ، در دنیا و ایران، به آنالیز جداگانه ای احتیاج دارد که در این فصل به شکل جداگانه ای مطالعه و تحلیل شده است. فصل 9، آخرین فصل از بخش دوم درباره جایزه های دنیای تصویرگری و شناساندن برندگان دو جایزه بین المللی ادبیات بچه ها، جایزه هانس کریستین اندرسن و جایزه یادبود آسترید لیندگرن از سال 2000 تا 2010 است.

بخش سوم کتاب شامل سه فصل است که به دیدگاه های نظری شامل تعریف ها، گونه ها و عناصر دیداری در کتاب های مصور و تصویری می پردازد. در هر فصل کوشش شده است از برترین کتاب های تصویری و مصور از تصویرگران بزرگ دنیا و ایران نمونه آورده گردد.

بخش چهارم و فصل سیزدهم این کتاب به موضوع مخاطب شناسی می پردازد. کارشناسان و پژوهشگران گستره تصویرگری کتاب های بچه ها و بعلاوه هنرمندان تصویرگر، افزون بر مطلعی از تاریخ و دیدگاه های نظری احتیاج دارند مخاطب آثاری که درباره آنها گفت و گو می گردد یا برای آنها اثری را می آفرینند، به خوبی بشناسند و از واکنش های آنها به تصویر و تأثیری که این آثار بر زندگی آنها می گذارد مطلع شوند.

زهره قایینی، مؤلف این کتاب، کارشناس ارشد کتابداری دارد و کارشناس ادبیات بچه ها است. او از اعضای باسابقه شورای کتاب کودک، از پایه گذاران مؤسسه پژوهشی تاریخ ادبیات بچه ها و یکی از دو نویسنده اصلی مجموعه 10جلدی تاریخ ادبیات بچه ها ایران است. او در حال حاضر مدیریت مؤسسه پژوهشی تاریخ ادبیات بچه ها و برنامه با من بخوان را بر عهده دارد و عضو هیئت مدیره دفتر بین المللی کتاب برای نسل جوان (IBBY) است.

منبع: ایبنا - خبرگزاری کتاب ایران