افزایش بچه ها بدسرپرست در استان البرز - وبلاگ نامه

به گزارش وبلاگ نامه، فتانه احدی- البرز- خبرنگار:بچه ها همیشه باید مورد حمایت قرار گیرند تا بتوانند جهت زندگی و آینده خویش را بیابند. بعضی از بچه ها سرپرست ندارند و بعضی جزو گروه بدسرپرست هستند. بچه ها بی سرپرست می توانند خانواده ای پیدا نمایند و تا انتها عمر خود با حمایت زندگی نمایند، اما اکنون مشکل بر سر بچه ها بدسرپرست است.

بچه ها بدسرپرست درواقع خانواده دارند و ندارند و نبود قانونی سفت و سخت برای مبارزه با کودک آزاری خانواده های بی رحم آنها را به آزار هر چه بیشتر آنها تشویق می نماید و همین موجب ایجاد زخم های التیام نیافته روح و جسم بچه های می شود که هرگز کودکی نمی نمایند. بچه های که کارشان به کار در خیابان ها می کشد، از سوی بهزیستی حمایت می شوند، اما با شکایت خانواده ها پس گرفته می شوند تا به خیابان ها و یا کارگاه های تنگ و تاریک برگردند و به جای کودکی کردن درآمدزایی نمایند.

منظور از بچه ها بدسرپرست آنهایی هستند که دارای سرپرست و یا کسی که از آنها نگهداری نموده و حضانت آنها را به عهده بگیرد، هستند، ولی از جهات مختلف دارای صلاحیت این سرپرستی نبوده و به شکل های گوناگون برای بچه ها مشکل ساز بوده و منجر به بدرفتاری ها و خشونت علیه بچه ها خواهند شد؛ شاید از نظر اجتماعی بتوان این گروه از بچه ها را یتیم اجتماعی دانست. اما بچه ها بی سرپرست بچه های هستند که والدین خود را به دلایل گوناگون از دست داده اند و کسی حضانت آنها را به عهده نگرفته است. در 3 سال گذشته 80 کودک بدسرپرست در البرز شناسایی شدند که اکنون این تعداد 3رقمی شده و نزدیک به 400 نفر رسیده است

• ده ها هزار کودک، قربانی اعتیاد

نرگس دختربچه ای 13 ساله اهل یکی از شهرهای استان است. پدر و مادر وی هر 2 گرفتار دام اعتیاد شده اند و پدربزرگش هم میخواهد او را برای این که به قول خودش، یک نان خور کمتر باشد، به اجبار به عقد یکی از بستگانشان که 20 سال اختلاف سن با نرگس دارد، درآورد. نرگس در خانه ای بزرگ شده که هیچ کدام از شرایط یک خانه امن را نداشته است. این خانه امنیت، آرامش، تربیت و آموزش، محبت و مهربانی را به وی نداده است و اگر او امروز در خانه بهزیستی آرام نمی گرفت، به سرنوشت مادرش دچار می شد. یک روانشناس در این باره می گوید: کسانی که به مواد مخدر اعتیاد شدید دارند برای این که بتوانند خشم اطرافیانشان را کنترل و آنها را مهار نمایند، سعی می نمایند آنها را هم به سمت مواد مخدر بکشند، کاری که مادر نرگس نموده است. سولماز کشاورز می افزاید: امثال نرگس به خاطر فقر خانواده، والدین معتاد و زندگی دردناکی که دارند محکوم به نابودی هستند، مگر این که در آینده سرنوشتشان طوری رقم بخورد که به صورت سرپرستی امین (موقت) در خانواده ای سالم و کامل، رشد و نمو یابند.

• شروط واگذاری فرزند

مدیرکل بهزیستی استان البرز می گوید: 392 کودک بی سرپرست و بدسرپرست در مراکز شبانه روزی دولتی و غیردولتی بهزیستی استان تحت مراقبت هستند. اسدالله حیدری می افزاید: همچنین 480 امدادگیر نزد خانواده جایگزین از حمایت های اقتصادی بهزیستی البرز برخوردار شده اند. سال گذشته 60 کودک به صورت فرزندخوانده و 18 نفر به صورت امین موقت به متقاضیان واگذار شده اند. وی می گوید: دارا بودن سن بین 30 تا 55 سال، گذشتن 5 سال از ازدواج زوجین، برگه عدم باروری از پزشک معالج که متقاضیان فرزندان امین موقت احتیاجی به این شرط ندارند، داشتن سلامت جسمی و روحی، داشتن تمکن اقتصادی، شغل مناسب و بیمه و عدم سوء پیشینه از شروط واگذاری فرزند است. حیدری می افزاید: تعداد مراکز نگهداری از فرزندان بی سرپرست و بدسرپرست استان البرز شامل 20 مرکز غیردولتی و 4 مرکز دولتی است که مراکز به تفکیک گروه سنی بین 3 تا 6 سال و 7 سال به بالا در حال ارائه خدمت به این بچه ها هستند.

• بدسرپرست ها، محروم از خانواده

کارشناسان معتقدند هنوز بعضی مسائل حقوقی نیز در قوانین کشورمان وجود دارد که باعث می شود گروهی از قضات به سختی و در دوره ای طولانی حکم امین موقت را برای خانواده های متقاضی نگهداری از بچه ها بدسرپرست صادر نمایند و همین موضوع زوج هایی را که اندک تمایلی به قبول امین موقت شدن نشان می دهند، از عملی کردن تصمیمشان دلسرد می نماید. یک جامعه شناس و کارشناس البرزی در این باره می گوید: در صورتی که لایحه فرزندخواندگی تصویب شود، این نوع مسائل نیز حل خواهد شد و شرایط فرزندخواندگی و امین موقت شدن تسهیل می شود؛ این لایحه همان لایحه ای است که فرایند تصویبش از سال 88 تا امروز طول کشیده است و ما بارها درباره عواقب تصویب نشدنش هشدار داده ایم.

محمد گودرزی می افزاید: با این حال وی اعتقاد دارد که مساله باقی ماندن بچه ها بدسرپرست در مراکز بهزیستی ریشه دارتر از این حرف هاست و باقی ماندن بدسرپرست ها در مراکز بهزیستی، بیش از آن که به نقص قانون مربوط باشد، با باورهای نادرست زوج های متقاضی فرزند ارتباط دارد. وی درباره این باورهای نادرست که در اصطلاح حقوقی رغبت خانواده ها را نسبت به امین موقت شدن و قبول سرپرستی موقت بچه ها بدسرپرست کم می نماید، شرح می دهد: بچه ها بدسرپرست تا وقتی در خانواده امین موقت باقی می مانند که والدین واقعی شان شرایط حضانت آنها را به دست بیاورند، اما بعضی مردم بر این باورند که حتما باید صاحب همیشگی یک کودک شوند و به همین دلیل مایل نیستند کودکی را که می دانند پس از مدتی از آنها جدا می شود و به خانواده اولش برمی شود، بپذیرند.

• سرپرستی یا تملک؟

به گفته یک جامعه شناس و کارشناس البرزی، بسیاری از خانواده ها مایلند هویت یک کودک و حتی نام خانوادگی او را که قرار است وارد کانون خانواده شان شود تغییر دهند و به طور کلی او را به تملک خود درآورند، در حالی که چنین تصمیمی درباره بچه ها بدسرپرست عملی نیست و به همین دلیل هیچ کس خودش را در برابر این گروه از بچه ها و آینده شان مسئول نمی داند.

محمد گودرزی می گوید: اما زندگی بدون داشتن خانواده در مراکز بهزیستی برای بچه ها بدسرپرست هم به اندازه بی سرپرست ها سخت و غم انگیز است. ضمن آن که والدین بسیاری از بچه ها بدسرپرست، محکومیت های طولانی در زندان دارند و ممکن است تا ده ها سال از فرزندانشان دور باشند و با توجه به رشد آمار طلاق، کارشناسان پیش بینی می نمایند شمار بدسرپرست ها در مراکز بهزیستی بیشتر نیز بشود و مسلما محرومیت آنها از کانون خانواده، مسائل جدی عاطفی و شخصیتی برای آنها به ارمغان می آورد که محتمل است در آینده سبب ساز گرایش آنها به بزه شود یا دست کم از توانایی شان برای تشکیل خانواده ای پیروز و سالم در بزرگسالی بکاهد.

• کودک کیست؟

یک فعال بخش بچه ها و عضو انجمن حمایت از بچه ها کار با تاکید بر این که قانون مدون و معینی در رابطه با بچه ها نداریم، گفت: قوانین موجود در بخش بچه ها بسیار پراکنده است. به گزارش وبلاگ نامه زهرا غضنفری اضافه نمود: برای نمونه سن کودک در قانون کار 15 سال در نظر گرفته می شود. برای ازدواج بلوغ خاصی مطرح است، قانون مجازات نظام پلکانی معین شده دارد، حق خرید و فروش سن 18 سال مطرح می شود و در کل با این همه تنوع، به راحتی برای این قشر کلمه کودک را به کار می بریم.

وی با بیان این که حتی هنوز به اجماع نظر نرسیده ایم که کودک چه کسی است، ادامه داد: ما پیمان نامه جهانی را پذیرفته ایم و در این پیمان نامه افراد تا سن 18 سال کودک تلقی می شوند. بر اساس ماده 9 قانون مدنی کشور نیز پذیرش پیمان نامه ها حکم قانون داخلی کشور را دارد، با این حال ما هنوز این سن را برای کودک نپذیرفته ایم. این فعال حقوق کودک اضافه نمود: تکلیف ما با واژه کودک معین نیست و نگاهی گذرا به این حوزه داریم. تضادهایی در قوانین ما با توجه به مسائل روز وجود دارد که برای شرایط کنونی پاسخگو نیست و حداقل باید به روزرسانی شود. غضنفری با تاکید بر این که این مساله باید جدی و خیلی سریع مورد آنالیز قرار گیرد، عنوان نمود: ما قانون منسجم و شفافی که تمامی مسائل بچه ها را در بر بگیرد نداریم.

وی در رابطه با لایحه حمایت از حقوق کودک که در مجلس قبل نیز مطرح شده بود گفت: خود این لایحه نیز تمامی ابعاد را در نظر نمی گیرد و نواقص قابل توجهی دارد و تمام بچه ها را در موقعیت های مختلف در نظر نمی گیرد. این فعال حقوق کودک ادامه داد: برای نمونه زمانی که صحبت از کودک آزاری می شود، در مورد کودک کار سخن صریحی گفته نمی شود، در صورتی که کار کودک بسیاری از حقوق طبیعی او را می گیرد و آزار محسوب می شود. غضنفری عنوان نمود: با این حال این لایحه می تواند آغاز خوبی باشد که قوانین مدون و معین در رابطه با بچه ها در نظر گرفته شود. این فعال حوزه کودک با بیان این که با توجه به تجارب چندین ساله در مورد بچه ها بدسرپرست، متاسفانه هیجانات بر این بخش حاکم است، اضافه نمود: هر از چندگاهی مباحث مربوط به بچه ها بدسرپرست مطرح شده و بعد از مدتی این مباحث در کش و قوس طرح، لایحه و بحث و جدل به فراموشی سپرده می شوند.

وی اضافه نمود: برای بچه ها بدسرپرست به نظر من احتیاج به طرح و لایحه و قوانین جدید نداریم و در حقیقت به ساماندهی مناسب امکانات و قوانین موجود احتیاج داریم. سازمان بهزیستی مسئول ایجاد شرایط بهینه برای زندگی این افراد است و باید این نقش تقویت شود. این فعال حوزه کودک ادامه داد: بسیاری از قوانین در بخش حمایت از بچه ها بدسرپرست معطل مانده اند و اجرا نمی شوند و در صورت وضع قوانین جدید، باز هم این قوانین برای اجرا به بهزیستی ابلاغ می شوند.

بر این اساس برای اقدامی موثر باید راه را کوتاه کنیم که این اقدام شامل آنالیز دقیق امکانات و قوانین موجود است. غضنفری اضافه نمود: بعضی قوانین نیز که بر اساس شرایط 3 دهه قبل مصوب شده بودند، در حال حاضر اجرا می شوند در حالی که این موارد باید به روزرسانی شوند. وی با تاکید بر این که در نظر دریافت متولیان متعدد برای بچه ها بدسرپرست مصداق هدررفت سرمایه و اموال بیت المال است، تاکید نمود: این اقدام سبب موازی کاری و ندریافت نتیجه مطلوب می شود. باید بهزیستی را به عنوان متولی اصلی این امر تقویت کنیم.

این فعال حوزه کودک اضافه نمود: مسائل مربوط به بچه ها بدسرپرست از شناسایی تا حمایت قانونی باید مورد آنالیز قرار گیرند، قوانین و امکانات جمع بندی، سازمان های مربوطه معین و بهزیستی به عنوان متولی اصلی در نظر گرفته شود. غضنفری با بیان این که باید کارگروه ویژه ای در هیات دولت برای آنالیز ها و انسجام در امور به منظور حمایت از بچه ها بدسرپرست تشکیل شود، گفت: به وسیله کمیسیون اجتماعی هیات دولت و با حضور سازمان های دولتی مربوطه و نمایندگان مجلس شورای اسلامی می توان این قضیه را بازنگری و وظایف دستگاه ها را معین کرد. وی تاکید نمود: از این طریق می توان سریع تر به نتیجه رسید و با انبوه قوانین نیز روبرو نخواهیم شد. از سویی وظایف دستگاه ها نیز معین می شود و بر اساس برنامه ریزی منسجم می توان اقدامات مورد احتیاج را انجام داد.